انواع حسابداری

انواع حسابداری

انواع حسابداری :‌ در این مقاله قصد داریم در زمینه ی حسابداری تولیدی، حسابداری صنعتی و حسابداری شرکتی صحبت کنیم. در ابتدا لازم دانستیم که توضیح مختصری درباره‌ی حسابداری و اصول اولیه ی این علم کاربردی برای کسب‌وکارها داشته باشیم.  

حسابداری چیست؟

حسابداری در اصل یک سیستم است که توسط آن اطلاعات لازم مالی جمع آوری، طبقه بندی شده و در نهایت با تهیه و ارائه‌ی گزارشات مالی و صورت وضعیت حساب‌ها به طرق گوناگون مدیران شرکت‌ها و سازمان‌ها را برای اتخاذ تصمیمات درست در جهت پیشبرد اهداف آن شرکت یا سازمان یاری می کند. در این جا به پاره‌ای توضیحات درباره‌ی حسابداری تولیدی خواهیم پرداخت.  

حسابداری تولیدی

حسابداری تولیدی به ارزیابی موجودی کالاها و هزینه های مرتبط با کالای فروخته شده می باشد. این ارزیابی از میزان هزینه ی مواد اولیه، هزینه ی کارهای انجام شده طی فرآیند ساخت کالا یا مواد اولیه و در پایان محاسبه بهای تمام شده‌ی ساخت کالا یا مواد اولیه است. که در پایان هر دوره ی مالی در ترازنامه ثبت می شود. در حسابداری تولیدی هرگاه فرآیندی جهت ساخت یا تعمیر مواد اولیه و کالا صورت گیرد تولید نامیده می شود. حال این تولید می تواند تولید یک کالای ساخته شده ی کامل یا تولید مواد اولیه جهت تولیدات بعدی باشد. برای اینکه بهتر متوجه شوید یک مثال می زنیم. به عنوان مثال در صنایع چوبی با استفاده از ماده ی اولیه چوب و اتصال این قطعات یک میز یا صندلی تولید می شود که به این تولید، کالای ساخته شده می گوییم. ولی مثلا سنگ آهن که ماده ی اولیه ی ذوب آهن است طی فرآیندی این سنگ آهن تبدیل به ورقه های آهنی می شود این نیز یک تولید است منتها تولید ماده ی اولیه ی برای تولیدات بعدی.

با این توضیحات نتیجه می گیریم که در حسابداری تولیدی با توجه به رویدادهای مالی انجام شده نشان می دهد که تولید صورت گرفته است و باید از حساب کالای در جریان ساخت استفاده شود. لذا هزینه ی مواد اولیه، هزینه ی دستمزد و سربار ساخت و همچنین هزینه ی کالای در جریان ساخت در اول دوره بدهکار منظور می گردد. اگر کالا به شکل کامل ساخته شده باشد و به انبار برود عملیات حسابداری کالای ساخته شده به این شکل درج می شود. حساب کالای ساخته شده (بدهکار) *** حساب کالای در جریان ساخت (بستانکار) *** و به عنوان موجودی کالای اول دوره ثبت می گردد. در صورت فروش این کالا، بهای تمام شده ی کالای فروش رفته به حساب آمده و بستانکار می شود.   در کل می توان گفت حسابداری تولیدی همانند حسابداری مالی است. منتها با یک سری تفاوت ها که مهمترین آن تعیین بهای تمام شده ی کالا یا مواد اولیه ساخته شده است. برای تعیین بهای تمام شده ی کالا یا مواد اولیه ساخته شده نیاز به محاسبه ی فعالیت های انجام شده داریم که عبارتند از :

• هزینه ی مستقیم (هزینه ی مواد اولیه )
• هزینه ی سربار (شامل هزینه های غیر مستقیم، هزینه ی سوخت و انرژی و …)
• هزینه ی دستمزد (حقوق و دستمزد کارگران و مدیران تولید)

 

حسابداری صنعتی

حسابداری صنعتی چیست؟

بر اساس تعریف انجمن ملی حسابداری آمریکا، حسابداری صنعتی عبارتست از: «رویه های منظم برای ثبت و گزارش قیمت تمام شده ی کالای ساخته شده و خدمات انجام گرفته. این سیستم شامل روش هایی برای تشخیص، تخصیص، جمع آوری و طبقه بندی، ثبت و گزارش هزینه های واقعی تولید و مقایسه ی آن با هزینه های استاندار است.» در کشور ایران از حسابداری صنعتی با نام های حسابداری بهای تمام شده یا حسابداری هزینه و قیمت تمام شده یاد می شود. در کل می توان گفت حسابداری صنعتی شامل شبکه ای از مفاهیم، روش ها ی شناسایی، اندازه گیری، طبقه بندی، تشخیص و تجمیع، گزارش کردن هزینه ها و مقایسه ی آن با بودجه و استانداردها است. با توجه به اطلاعات به دست آمده از حسابداری صنعتی مدیران سازمان ها می توانند عملکرد واقعی سیستم تولیدی را شناسایی و برای برنامه های آتی که شامل ساخت یا خرید کالا، توسعه ی فعالیت یا توقف تولید، قبول سفارشات جدید و یا رد آن ها می باشد برنامه ریزی درست و صحیح داشته باشند.  

حسابداری صنعتی و عوامل تشکیل دهنده‌ی هزینه‌های تولید

انواع حسابداری : در حسابداری صنعتی منظور از هزینه ها همان مقدار پولی ست که منابع اقتصادی برای رسیدن به هدف تعیین شده در آینده مصرف می کند. حال در این جا به عوامل تشکیل دهنده ی هزینه‌های تولید اشاره می کنیم: هزینه ی مواد مستقیم: همان هزینه ی مواد اولیه ی می باشد که در تولید کالا و یا ارائه ی خدمات به کار می رود. مثل چوب در تولیدات چوبی و فولاد در صنایع ریخته گری. هزینه ی دستمزد مستقیم: به هزینه های مربوط به حقوق و دستمزد کارگرانی که به طور مستقیم در تولید کالا یا ارائه ی خدمت نقش داشته اند اطلاق می گردد. هزینه ی سربار کارخانه: سربار کارخانه یا هزینه‌های عمومی و یا غیر مستقیم تولید که شامل تمامی هزینه‌های تولید به غیر از هزینه‌ی مواد مستقیم و هزینه‌ی دستمزد مستقیم است. به عنوان مثال هزینه‌ی بیمه‌ی کارخانه، هزینه‌ی سوخت و روشنایی کارخانه، هزینه‌ی اجاره‌ی ساختمان، هزینه‌ی تعمیرات، هزینه‌ی استهلاک ماشین آلات و تجهیزات و دیگر هزینه‌ها جزء هزینه‌ی سربار کارخانه می‌باشند.  

اصول پایه‌ای حسابداری صنعتی

• حسابداری هزینه‌های آشکار و پنهان
• حسابداری هزینه‌های غیر مستقیم و سربار کارخانه
• حسابداری هزینه‌هایی که در گذشته صورت گرفته اند و یا پیش بینی هزینه‌های آتی
• حسابداری هزینه‌ها بر حسب چرخه و عمر محصولات و کالاها

برای درک درست حسابداری صنعتی در این جا لازم دانستیم به تفاوت دو سیستم حسابداری مالی و حسابداری صنعتی بپردازیم:  

تفاوت دو سیستم حسابداری مالی و حسابداری صنعتی

• در حسابداری مالی به تهیه‌ی صورت سود و زیان، صورت وضعیت گردش وجوه نقد و گزارشات برون سازمانی می پردازیم در حالی که هدف حسابداری صنعتی فراهم کردن جزئیات اطلاعات مربوط به قیمت تمام شده برای استفاده در درون سازمان است.

• در حسابداری مالی گردآوری، ثبت و گزارش رویدادهای مالی در چهار چوب قوانین مدون حسابداری از الزامات قانونی می باشد. اما در حسابداری صنعتی این الزامات قانونی شامل گردآوری هزینه‌ها و گزارش اطلاعات درباره‌ی بهای تمام شده است.در حسابداری مالی هدف از تجزیه و تحلیل حساب‌ها ارائه ی نتیجه‌ی عملکرد یک سازمان یا مؤسسه برای یک دوره‌ی مالی می‌باشد ولی در حسابداری صنعتی هدف از تجزیه و تحلیل هزینه‌ها و در آمدها برای ارائه ی جزئیات کامل از این روادید برای هر محصول و یا هر مرحله تولید است.

• دوره‌های گزارش‌دهی در حسابداری مالی ماهیانه، فصلی یا سالانه است اما در حسابداری صنعتی این گزارشات به صورت مداوم و مستمر صورت می‌گیرد.

• کنترل حساب‌ها و رویدادهای مالی در حسابداری مالی برای مدیریت جنبه‌ی کنترلی ندارد اما در حسابداری صنعتی از این طریق به ایجاد سیستم‌های هزینه‌یابی استاندارد جهت بودجه بندی صورت گرفته و به مدیریت برای کنترل امور سازمان تأمین می‌گردد.

• نوع صورت های مالی نیز در حسابداری مالی و صنعتی متفاوت است. در حسابداری مالی صورت های مالی شامل ترازنامه، سود و زیان، صورت وضعیت گردش وجوه نقد و در حسابداری صنعتی گزارش های مالی تهیه شده چهارچوب خاصی ندارد.

 

مزایای حسابداری صنعتی

• کاهش هزینه ها
• کنترل موجودی واحدها
• اتخاذ تصمیمات درست و اصولی برای تولید بهتر و بیشتر
• قیمت گذاری بهای تمام شده‌ی کالاها و خدمات انجام شده

البته بهتر است بدانید که کاربرد حسابداری صنعتی تنها برای کارخانجات و صنایع تولیدی نمی‌باشد. بلکه اکثر مؤسسات، بانک ها، شرکت‌های بیمه، شرکت‌های حمل و نقل، شرکت‌های هواپیمایی، عمده فروشی‌ها، دانشگاه‌ها و بیمارستان‌ها نیز می توانند با استفاده از حسابداری صنعتی و بهای تمام شده برای مدیریت بهتر هزینه‌ها بهره مند گردند.  

حسابداری شرکتی

انواع حسابداری : یکی دیگر از شاخه‌های حسابداری، حسابداری شرکتی است. شاید در ابتدا فکر کنید که منظور از حسابداری شرکتی همان حسابداری مدیریتی است، اما بهتر است بدانید که حسابداری شرکتی یک روش نوین و جداگانه از حسابداری مدیریتی است. با به کار گیری روش‌های علمی حسابداری زمینه های لازم جهت رشد اقتصادی و بازرگانی شرکت‌ها و سازمان‌ها میسر گشته است. به دلیل پیشرفت علم و تکنولوژی و گسترش حجم معاملات و مبادلات مالی، دیگر روش‌های سنتی و دستی جوابگوی نیازهای حسابداران و مدیران سازمان‌ها نیست.  

وظایف حسابداری شرکتی

• تهیه صورت وضعیت وجوه نقد و گردش حساب ها
• تجزیه و تحلیل نتایج امور مالی شرکت ها
• تنظیم حقوق کارمندان
• آماده سازی ترازنامه و حسابرسی
• تفاوت حسابداری شرکتی با حسابداری مدیریتی

  حسابداری شرکتی یک نرم افزار و ابزار برای ایجاد صورت های مالی و همچنین تجزیه و تحلیل داده است که برای ارزیابی عملکرد یک شرکت انجام می گیرد. به کمک حسابداری شرکتی مدیر یا مدیران شرکت‌ها می توانند پیش بینی های لازم را برای ادامه ی فعالیت و ریسک کردن جهت بالا بردن سرمایه گذاری را مشخص کند. از مزایای حسابداری شرکتی می توان به این مورد اشاره کرد که با استفاده از این نوع حسابداری زمینه های لازم برای رقابت درست در بازار فراهم می آید.  

مزایای حسابداری شرکتی

به دلیل پیشرفت‌های صورت گرفته، نرم افزارهای مختلف حسابداری شرکتی در بازار موجود است و هر کدام دارای قابلیت‌های متفاوت و متنوعی با توجه به نوع کسب‌وکار و فعالیت‌ها هستند. اما در کل مزایای حسابداری شرکتی شامل موارد زیر است:

• ثبت عملیات خرید و فروش
• ثبت حساب‌های دریافتی و حساب‌های قابل پرداخت
• تهیه‌ی دفتر کل
• محاسبه‌ی حقوق و دستمزد
• محاسبه‌ی سود و زیان شرکت ها
• طبقه‌بندی حساب‌ها و ارائه‌ی گزارشات مدیریتی
• مدیریت اسناد و فاکتورهای مالی
• گزارش گیری از سود و زیان سازمان‌ها و شرکت‌ها به صورت دوره‌های ماهانه، فصلی و سالانه

در کل حسابداری شرکتی می تواند خرید و فروش، موجودی، حقوق و دستمزد و … را به شکل علمی مدیریت کند. حسابداری شرکتی خود بر حسب نوع فعالیت ها به چند گروه تقسیم می شود که عبارتند از:

• حسابداری شرکتی تولیدی
• حسابداری شرکتی پیمانکاری
• حسابداری شرکتی خدماتی
• حسابداری شرکتی بازرگانی

 

نکات کلیدی در حسابداری صنعتی و حسابداری تولیدی

انواع حسابداری : به دلیل بالا بودن حجم مبادلات و معاملات مالی در کارخانه ها، مؤسسات تولیدی و صنعتی حسابداری و حسابرسی حساس تر و دشوارتر خواهد بود. در این جا لازم دانستیم نکات ضروری و پراهمیتی را که برای استقرار سیستم حسابداری صنعتی و حسابداری تولیدی جهت حصول فعالیت های اقتصادی بزرگ در حوزه ی صنعت و تولید اشاره نماییم:

1. مشخص نمودن ماهیت فعالیت ها: برای این کار می توان از کارشناسان خبره و مهندسین بخش فنی کمک گرفت تا به طور دقیق تمامی فعالیت ها را از یکدیگر تفکیک و جدا نمایند.
2. ماشین آلات و تجهیزات: مشخص نمودن و تهیه ی ماشین آلات و تجهیزات لازم برای فعالیت اقتصادی چه صنعتی، خدماتی و تولیدی.
3. تعریف ایستگاه کاری: به دلیل گسترده بودن یک سری فعالیت های اقتصادی نیاز است که بخش های تولیدی و دفتری از همدیگر تفکیک شوند با استفاده از حسابداری صنعتی و تولیدی تصمیمات لازمه به نحو احسن صورت خواهد گرفت.
4. تعریف و مشخص نمودن فرآیند تولید کالا و مواد اولیه و همچنین خدمات.
5. تهیه‌ی فرمول ساخت کالا یا خدمات: با کمک نرم افزار حسابداری تولیدی امکانات لازم برای تولید کالا و نحوه ی نگهداری درست فرمول ساخت کالا به راحتی در اختیار مدیران و تولید کنندگان قرار گرفته و در محل امنی نگهداری خواهد شد.
6. تعریف درست و دقیق مراکز هزینه ها، پشتیبانی و اداری: با تفکیک و جداسازی این بخش ها می توان به راحتی گزارشات مربوط به هر قسمت را به طور دقیق و منظم تهیه نمود.
7. تعیین روش مشخص برای تهیه ی گزارشات مربوط به بهای تمام شده ی کالاها و مواد اولیه ی ساخته شده.
8. محاسبه ی استاندارد بهای تمام شده.
9. صدور سند حسابداری بهای تمام شده کالاها و خدمات.