آشنایی با مفهوم مالیات مضاعف

آشنایی با مفهوم مالیات مضاعف

مفهوم مالیات مضاعف : مالیات مضاعف یکی از قوانین و تبصره‌های مالیاتی است که بر اساس آن درآمد گذشته افراد سازمان‌ها و شرکت‌ها مجددا مشمول مالیات می‌شود. در این قانون برخی از شرکت‌ها به‌عنوان نهادهای قانونی مجزا از سهام‌دارانشان در نظر گرفته می‌شوند. به این صورت که شرکت علاوه بر پرداخت مالیات به عنوان یک واحد مجزا، می‌بایست به ازاء مبلغی هم که به‌عنوان سود بین سهام‌داران تقسیم می‌کند، مالیات پرداخت کند. مالیات مضاعف برای اشخاص حقیقی و حقوقی مانند بانک‌ها و مؤسسات خارجی که در سایر کشورها دارای شعبه هستند، اهمیت زیادی دارد. این اشخاص مجبور هستند برای یک درآمد واحد، از دو ناحیه مالیات پرداخت نمایند. (یکبار پرداخت مالیات در کشور مبدأ و یکبار در کشور محل فعالیت)  

آشنایی با انواع مالیات مضاعف

به طور کلی مالیات مضاعف به دو دسته مالیات مضاعف شرکتی و مالیات مضاعف بین‌المللی تقسیم می‌شود. در ادامه با هر یک آشنا می‌شویم.  

۱. مالیات مضاعف شرکتی :

این نوع مالیات بیشتر در سطح شرکت‌های سهامی مطرح است و با نام مالیات مضاعف شرکت‌های سهامی شناخته می‌شود. در این نوع از مالیات، شرکت‌ها به عنوان اشخاص حقوقی جدا از سهام‌داران خود در نظر گرفته می‌شوند. به این ترتیب، درآمد خالص یک شرکت مشمول مالیات بر درآمد می‌شود و زمانی که همان درآمد به عنوان سود سهام بین سهام‌داران تقسیم می‌شود، مجدداً مشمول مالیات می‌شود. مالیات مضاعف شرکتی نه تنها در ایران، بلکه در بسیاری از کشورهای جهان نیز وجود دارد. در مورد مالیات مضاعف شرکت‌های سهامی نظرات مختلفی وجود دارد: برخی استدلال می‌کنند که مالیات مضاعفی که از سود سهام اخذ می‌شود ناعادلانه است و برخی دیگر معتقدند که بدون اخذ مالیات از سود سهام، افراد به واسطه سود سهامی دریافتی شان، ثروتمندتر شده و مشمول مالیات بر درآمد نمی‌شوند. به عبارت دیگر، سود حاصل از مالکیت سهام می‌تواند نوعی پناهگاه مالیاتی برای افراد باشد.  

۲. مالیات مضاعف در سطح بین‌الملل :

مالیات مضاعف بین‌المللی عمدتاً مربوط به شرکت‌های چند ملیتی است که در سایر کشورها نیز دارای شعبه هستند. این شرکت‌ها می‌بایست علاوه بر مالیاتی که در کشور خود می‌پردازند در کشور محل فعالیت نیز مالیات بپردازند. در برخی از موارد نرخ مالیات به قدری بالا است که فعالیت تجاری آن‌ها را با مشکل مواجه می‌کند. فرض کنید یک بانک آلمانی اقدام به تأسیس شعبه در ایران نماید این بانک مطابق با قانون مالیات‌های مستقیم ایران و قانون مالیات آلمان مکلف است با توجه به درآمدی که کسب نموده است هم به اداره مالیات ایران و هم به اداره مرکزی آلمان مالیات پرداخت کند.  

موافقت نامه اجتناب از دریافت مالیات مضاعف

مالیات مضاعف بین‌المللی اغلب به عنوان یک مالیات غیرمنصفانه و ناعادلانه شناخته می‌شود. بسیاری از کشورهای جهان برای اجتناب از دریافت این مالیات، معاهده‌های مختلفی را امضا کرده‌اند که اغلب بر اساس مدل‌های توسعه یافته سازمان همکاری اقتصادی OECD تدوین شده است. در این معاهدات، کشورهای امضاکننده موافقت می‌کنند که مالیات شرکت‌های بین‌المللی را کاهش دهند و مزایای مالیاتی بیشتری برای آنها در نظر بگیرند.  

موافقت نامه اجتناب از دریافت مالیات مضاعف ایران با سایر کشورها

کشور ایران نیز به منظور جلوگیری از دریافت مالیات مضاعف در سطح بین‌الملل با بیش از ۴۰ کشور موافقت نامه و معاهدات مالیاتی امضا کرده است. موافقت نامه اجتناب از دریافت مالیات مضاعف با کشورهای انگلیس، جمهوری کره، آذربایجان، بلاروس، سودان، زیمباوه، قزاقستان، اتریش و ترکیه برخی از این موافقت نامه‌ها هستند. به موجب این معاهدات مؤسسات و شرکت‌هایی که در یک کشور مالیات پرداخت می‌کنند، نیازی به پرداخت مجدد مالیات در کشور دیگر ندارند. در ادامه با دو قانون مهم در این خصوص آشنا می‌شویم:

ماده ۱۶۸ قانون مالیات‌های مستقیم در مورد مالیات مضاعف

دولت می‌تواند جهت جلوگیری از اخذ مالیات مضاعف و تبادل اطلاعات درمورد درآمد و دارائی مودیان با دولت‌های خارجی موافقت نامه‌های مالیاتی منعقد کند و پس از تصویب مجلس به مرحله اجرا بگذارد. موافقت نامه‌ها و معاهدات مربوط به امور مالیاتی که تا تاریخ اجرای این قانون با دولت خارجی منعقد شده و به تصویب قوه مقننه یا هیئت وزیران رسیده باشند، تا زمانی که لغو نشده‌اند به قوت خود باقی هستند. دولت می‌بایست ظرف مدت یک سال از تاریخ اجرای این قانون، موافقت نامه‌های قبلی را بررسی و نظر خود را مبنی بر ادامه یا لغو آنها به مجلس شورای اسلامی گزارش نماید.  

ماده ۱۸۰ قانون مالیات‌های مستقیم در مورد مالیات مضاعف

هر شخص حقیقی ایرانی می‌تواند با ارائه گواهی نمایندگی مالی یا سیاسی دولت جمهوری اسلامی ایران در خارج ،اقدام به اثبات این موضوع کند که به عنوان مقیم در یک کشور خارجی، از درآمد یک سال مالیاتی خود،مالیات پرداخته است .نکته قابل توجه آن است که فرد مقیم کشور خارجی است مگر در موارد زیر: ۱. فرد در آن سال مالیاتی در ایران دارای شغل بوده باشد. ۲. در آن سال مالیاتی حداقل شش ماه به صورت متوالی در ایران سکونت داشته باشد. ۳. اقامت در خارج از کشور به منظور انجام مأموریت یا معالجه یا امثال آن بوده باشد.  

مفاد قرارداد مالیات مضاعف میان ایران و سایر کشورها:

در موافقت نامه‌ها و قراردادهایی که میان ایران و سایر کشورها منعقد می‌شود مفاد و بندهای مهمی وجود دارد در ادامه به بررسی برخی از مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم. اشخاص مشمول قرارداد: منظور از اشخاص کسانی هستند که در یکی از دو کشور یا در هر دو کشور مقیم هستند. موضوع موافقت ‌نامه: منظور از موضوع قرارداد، مالیات بر درآمد، سرمایه و دارایی در کشور ایران و مالیات بر درآمد و مالیات بر شرکت در سایر کشورها است. افراد مقیم: منظور از افراد مقیم کسانی هستند که به موجب قوانین بین‌الملل، مقیم یک کشور هستند و از لحاظ اقامت، محل سکونت، محل دفتر اصلی و محل ثبت، مشمول مالیات از نظر کشور موردنظر هستند. اشخاص حقیقی مقیم دولت: این اشخاص کسانی هستند که کشور مورد نظر، محل سکونت شان است. این اشخاص در صورتی که در هر دو کشور سکونت داشته باشند، از نظر قوانین بین‌الملل مقیم کشوری محسوب خواهند شد که اهمیت بیشتری برایشان داشته باشد.در صورتی که در هر دو کشور از نظر زمانی به یک اندازه سکونت داشته باشند، مقیم کشوری شناخته می‌شوند که تابعیت آن را دارند.  

معافیت از مالیات مضاعف

برای معافیت از مالیات مضاعف دو راه وجود دارد که در ادامه به بررسی هر یک می‌پردازیم.  

کشورهای معاف از مالیات

برخی از کشورها جهت ترغیب شرکت‌ها و سرمایه گذاران خارجی مزیت‌های مالیاتی ویژه ای را برای آنان در نظر گرفته‌اند. در این کشورها نرخ مالیات بر درآمد شرکت‌های خارجی صفر یا بسیار پایین است. همین امر باعث شده تا مؤسسات و شرکت‌های زیادی جهت معافیت از مالیات مضاعف،این کشورها را برای فعالیت تجاری خود انتخاب کنند.  

اعتبار مالیاتی خارجی

اعتبار مالیاتی خارجی (FTC) یک اعتبار مالیاتی ویژه است که باعث معافیت از مالیات در برخی از کشورهای خارجی می‌شود. مالیات بر درآمد، دستمزد، سود سهام، بهره و حق امتیاز مشمول اعتبار مالیاتی خارجی هستند.  

سخن آخر

  درک مفهوم مالیات مضاعف و آشنایی با انواع آن به شرکت‌ها کمک می‌کند تا با بررسی شرایط خود و اقدام مناسب از پرداخت این مالیات معاف شوند. در برخی از موارد شرکت‌های سهامی طبق قانون می‌بایست نسبت به پرداخت مالیات مضاعف اقدام کنند.همچنین شما می‌توانید برای محاسبه انواع مالیات از نرم‌افزارهای حسابداری استفاده کنید . مفهوم مالیات مضاعف